Wegański Bangkok

Stolica Tajlandii nigdy nie zasypia i nie traci apetytu. Rano miasto budzą sprzedawcy owoców, głośno przerzucający skrzynki pełne mango oraz worki bakłażanów; koło południa na ulicach pojawiają się dostawcy lunchu, przyciągający głodne i głośne tłumy; a wraz ze zmrokiem w zaułkach zaczynają buchać płomienie, na których smażą się najlepsze pad tai na świecie. Czy wegetarianie i weganie też znajdą tam coś dla siebie?

O wegetariańskim jedzeniu w Tajlandii krąży mnóstwo mitów. Jedni mówią, że w Tajlandii nie można znaleźć nic wegetariańskiego i długo mądrzą się o curry z wołowiną oraz tom kha z kurczakiem. Inni z kolei twierdzą, że Bangkok jest rajem dla roślinożerców i wegańskie jedzenie można z łatwością znaleźć na każdym kroku. Na szczęście prawdziwe jest to drugie stwierdzenie – w końcu nie bez powodu Bangkok został uznany za jedną z najciekawszych wege destynacji świata. Trzeba tylko wiedzieć, jak odpowiednio szukać.

Skąd taka rozbieżność w opiniach na temat wege Bangkoku? Wszystko dlatego, że wegetarianizm oraz weganizm nie jest zbyt popularny w Tajlandii. Dla Tajów wegetarianizm może nie znaczyć kompletnie nic. Z kolei określenie bez mięsa może oznaczać zupę na kościach, kurczaka lub curry, z którego uprzejmy kucharz wyjął kawałki mięsa. To tylko jedna strona medalu, ponieważ w Tajlandii istnieje osobne pojęcie na bezmięsne jedzenie, które otwiera zupełnie bramy do wegańskiego raju – jay.

Weganizm, dźinizm i jay

Jay lub Jeh to sposób jedzenia pozbawiony mięsa, ryb, nabiału, a także jajek. Co więcej, oznacza to też, że potrawy nie mogą być przyprawione czosnkiem, cebulą, porami, szalotkami ani szczypiorem. Wszystko za sprawą dźinizmu ( lub dżinizmu), czyli starożytnego systemu filozoficznego, który upraszał o nie krzywdzenie żadnych żyjących istot i postulował wegetarianizm. Dodatkowo antyczni dźiniści nie chcąc niszczyć roślin korzeniowym oraz cebulowych, które przecież należy wyrwać z ziemi, zrezygnowali z ich jedzenia. Ten fragment ich doktryny oczywiście przetrwał do dzisiejszych czasów w zmienionej formie – współcześni mnisi jedzący jay jedzą wszystkie bulwy i korzenie, wciąż jednak nie jedzą czosnku ani cebuli. Wierzą, że są niekorzystne dla zdrowia oraz pobudzają organizm utrudniając zakonne życie.

Obiad w tajskiej, restauracji jay – na przystawkę mielone grzybki z bazylią i chili, koszt 2 pln

Kierunek: buddyjski bufet!

W związku z tymi rygorami restauracje jay to zupełnie odzielne, odrębne byty, w których na co dzień stołują się religijne osoby oraz które są punktami pielgrzymek tysięcy wegan oraz wegetarian z Zachodu. Bo chociaż w zakonnym jedzeniu nie znajdziemy czosnku ani cebuli, wszystkie dania są prawdziwą, intensywną eksplozją smaków. Nie brakuje liści curry, kaffiru, trawy cytrnowej, dziesiątek różnych papryczek chili oraz wszystkich innych przypraw. Według HappyCow w Bangkoku restauracji jay jest ponad 100, jednak tak naprawdę jest ich znacznie więcej – prawdopodobnie jednak ich liczba jest trzy lub cztery razy większa. Można znaleźć je rozsiane po całym mieście, bo są dostępne zarówno w biznesowej części miasta, jak i w turystycznych zakątkach z zabytkami oraz ubogich dzielnicach na obrzeżach. Z reguły wszystkie te miejsca są lustrzanym odbiciem tradycyjnych restauracji i serwują klasyczne tajskie dania, dostosowane do jedzenia jay. Dlatego można tam spróbować takich klasyków jak zielone curry, tom kha, tom yam czy massaman curry. Spora część prowadzona jest przez Chińczyków i wtedy menu oparte jest o chińskie dania i mock meat. Mnóstwo jest potraw z wege boczkiem, pojawiają się też wege krewetki oraz najbardziej zadziwiające danie, czyli wege udko kurczaka, z… kostką zrobioną z trawy cytrynowej. To obowiązkowa pozycja w niemal każdej chińskiej resautracji jay i chociaż brzmi niewiarygodnie dziwacznie – spróbujcie. Jeśli trzeba, to z zamkniętymi oczami, ale spróbujcie koniecznie. Zobaczycie, że szybko sięgniecie po kolejne.

W Bangkoku wszystkim zawsze dopisuje apetyt

Uliczne jedzenie

Czy to jednak znaczy, że wegetarianie oraz weganie mają zapomnieć o street foodzie lub jedzeniu na słynnych, nocnych marketach? Oczywiście, że nie! Jest wiele dań, które są prawie wegańskie; dodatkowo wegańska jest większość deserów, które najlepiej smakują na ulicy. Żeby zamówić dowolne danie wystarczy znać kilka prostych słów i zamawiać popularne potrawy w wegańskiej wersji, czyli na przykład: sałatkę z papai bez sosu rybnego i suszonych krewetek; smażoną mimozę i liście melona bez sosu rybnego lub smażone grzyby ze świętą bazylią bez sosu ostrygowego. Albo po prostu korzystając ze słownika pod spodem: wystarczy pokazać palcem na to, na co macie ochotę i dodać swoją prośbę po tajsku. Nie jest to wcale ani kłopotliwe, ani trudne, a sprzedawcy zawsze sami podkręcą dania tak, aby wciąż smakowały bosko – zamiast krewetek wrzucą chrupiące fistaszki, a sos ostrygowy zamienią na sojowy. Jeśli wątpicie w swój tajski akcent, wklejcie słówka w Google Translate i posłuchajcie jak powinny brzmieć:

– nie jem mięsa: mai gin nyya sat ( ไม่กินเนื้อสัตว์)
– nie jem sos rybnego: mai gin nam bplaaa (ไม่กิน น้ำปลา)
– nie jem sosu ostrygowego: mai gin nam man hoji (ไม่กิน น้ำมันหอย)
– nie jem jajek: mai gin khai (ไม่กินไข่)

Tak się gotuje ryż na ulicy!

Przewodnik po wegańskim Bangkoku:

No dobra, po takiej dawce teorii czas na trochę smacznych konkretów. Poniżej wybrałam kilka moich ulubionych wegańskich miejsc w Bangkoku, do których warto pielgrzymować nawet z zimnej Warszawy.

• May Kaidee’s Vegetarian, 59 Tanao Road, Banglamphu: jedno z najpopularniejszych i najczęściej opisywanych wegetariańskich miejsc w zagranicznych przewodnikach. May Kaidee znajduje się na obrzeżach ukochanej przez turystów Khao San Road – na szczęście jednak jedzenie nie ma nic wspólnego z turystyczną papką. To miejsce jest wegetariańskie w zachodnim rozumieniu tego słowa, dlatego dania zawierają zarówno czosnek, jak i cebulę niedozwoloną w tradycyjnie tajskich buddyjskich miejscach. Jednak dzięki temu można zjeść tutaj naprawdę wyśmienite zielone curry i jedno z lepszych wegetariańskich Massaman curry, które jest nie tylko pełne warzyw, ale też ma doskonale zbilansowany, kokosowo – orzechowo – ostry sos. Niemal równie świetne jest czerwone curry z ananasem oraz tom kha, a jeśli do tego wszystko popijecie firmowym napojem z hibiskusem i cynamonem, to będziecie naprawdę w niebie. Ceny: 5 – 15 pln

Tom Yam

• My Veggie Home, 8/3 Sukhumvit Soi 1: kolejne miejsce opisywane przez wiele przewodników, jednak to jest całkowicie wegańskie oraz zlokalizowane dalej od hałaśliwego turystycznego centrum. I jakby tych zalet było mało, jedzenie tutaj jest również jeszcze pyszniejsze niż w May Kaidee. Zielone curry jest wyraźniejsze i przyjemniej zbilansowane, a do tego pozostałe dania mogą przyprawić o prawdziwe dreszcze rozkoszy. Na początek warto wybrać grzyby owinięte w wegetariański boczek, które są tak pyszne, że śniły mi się już dwa razy – grzybki są delikatne, miękkie i soczyste, a boczek zrobiony z cienkiego plastra grzybowej łodygi jest najlepszą podróbką, jaką jadłam. Lekko wędzony, lekko słony i odrobinę słodki, a wszystkie aromaty są tak perfekcyjnie połączone, że żaden smak nie tłumi innych. Jeśli macie ochotę na zupę śmiało zamawiajcie tom kha lub mniej tłustą tom yam, obydwie są równie wyśmienite. Potem możecie wybierać spośród różnych dań głównych, a chociaż różne rodzaje curry są tutaj naprawdę pyszne, to warto je pominąć i zdecydować się na kad kra pao tofu, czyli obłędne tofu smażone z sosie sojowym, czosnku, chili i cukrze, podane z tajską bazylią i białym pieprzem. To danie chyba też już mi się śniło i cały czas żałuję, że jadłam je tam tylko raz. Ceny: 5 – 15 pln

Kad kra pao tofu, czyli tofu smażone z tajską bazylią, chili i białym pieprzem

• Thip Samai, 313 Mahachai Rd: rankingów na najlepszego pad thaia w stolicy Tajlandii jest mnóstwo, ale działający od 50 lat Thip Samai od zawsze jest na podium. Jeśli spytacie jakiegokolwiek taksówkarza, sprzedawcę mango sticky rice lub handlarza warzywami o najlepszy smażony makaron, z całą pewnością też wskażą wam właśnie to miejsce – nie dajcie się zmylić, wśród lokalnych mieszkańców nazywa się jednak Pad Tak Phratu Phi. Thip Samai codziennie (za wyjątkiem środy!) karmi wygłodniałych mieszkańców od samego rana do późnej nocy. Niezależnie jednak od tego, o której godzinie pojawicie się pod lokalem musicie przygotować się na długą kolejkę. Jednak stanie w niej nie jest wcale aż tak nieprzyjemne, jak mogłoby się wydawać – z ogonka widać jak armia kucharzy wprawnymi ruchami przerzuca nitki makaronu, pod którymi buchają ogromne płomienie. Co minutę wydają kilka kolejnych porcji, a w powietrzu pachnie cukrem, chili i siekanym na okrągło szczypiorem. Na szczęście w tym wspaniałym miejscu od lat oprócz klasycznego pad thaia z krewetkami sprzedaje się też wegańską wersję – cudownie gorącą, zostawiającą na języku posmak żaru woka, słodką od cukru, idealnie słoną sosem sojowym, z mnóstwem chrupiących fistaszków i dużą dawką chili, szczypioru oraz limonki. Po takiego pad thaia warto stać nawet do rana i w deszczu. Ceny: 4 – 5 pln

• Silom Soi 20, Silom Soi 20, Silom Rd: jedna ze świątyń street foodu, w której wyjątkowo łatwo można zjeść wegańsko oraz spróbować jednego z najlepszych mango sticky rice w stolicy. Silom Soi to labirynt kilku uliczek wokół hali sprzedającej owoce i warzywa, gdzie w ciągu dnia można zrobić wspaniałe zakupy oraz przyjść na niesamowitą ucztę. Jedno z pierwszych stanowisk ma wyraźny napis sygnalizujący wege opcje, ale jeśli nie boicie się przygód na ulicy możecie nieco zagłębić się w kolejne zaułki i tam poszukać kolejnych propozycji. W zależności od dnia i godziny traficie na innych sprzedawców, szczególnie warto zwracać uwagę na panią, która w godzinach lunchu sprzedaje wspaniałe, zielone oraz czerwone curry w wersji bezmięsnej. Śmiało też próbujcie smażonych warzyw z nam prik, czyli ostrym sosem z bakłażana oraz sałatki som tam z fistaszkami i innych. Jednak obowiązkowo zostawcie trochę miejsca na obłędny, słodki, kleisty ryż z mango. Mistrzynię sticky rice znajdziecie na samym początku uliczki, ale jeśli w jakiś sposób ją miniecie spytajcie kogokolwiek – na pewno wskażą wam drogę. Jej deser jest nieco droższy niż w innych miejscach, ale jest po prostu niebiański – ryż jest idealnie sprężysty i kleisty; słodki z delikatną nutą słoności; mango jest ogromne i zawsze perfekcyjnie dojrzałe; a do tego dochodzi gwóźdź programu, czyli kokosowa śmietanka gotowana z cukrem, szczyptą soli i pandanem. Ceny: 2 – 10 pln.

Doskonałe, niebiańsko słodkie i mango sticky rice

• Chamlong’s Asoke, obok Chatuchak, wt-piątek 6 – 14; sobota – niedziela 6 – 15. Typowa, wegańska restauracja w tajskim stylu. To znaczy pełna klasycznych dań w bezmięsnym wydaniu, z cenami nieprzekraczającymi kilka złotych oraz smakiem bijącym na głowę wszystkie drogie, tajskie restauracje na starym kontynencie. Chamlong’s nie ma dokładnego adresu, ale znajduje się tuż obok słynnego Chatuchak Market, więc dobrze jest połączyć te dwa punkty w jedną wycieczkę. Do tej restauracji nie jest łatwo trafić, ale warto kilkanaście minut iść pieszo rozglądając się za ich szyldem – w środku nie spotkacie żadnego turysty, za to zjecie jeden z najlepszych i najtańszych wegetariańskich bufetów w stolicy. Warto spróbować zwłaszcza pad thai woon sen, z mnóstwem orzeszków i idealnym sosem; grillowanych grzybów ze słodkim sosem; smażonego tofu z tajską bazylią oraz cudownej, ostrej sałatki owocowej z mnóstwem świeżych ziół. Ale tak naprawdę każdy wybór tutaj na pewno będzie trafiony. Ceny: 1,50 – 2,50 pln

Wybór kilku dań z bufetu: gotowane supełki z kożucha sojowego, tofu udające krewetkę, kiszone warzywa oraz obłędne tofu w sosie sojowym z mnóstwem tajskiej bazylii

• Na Aroon, 65 Sukhumvit Soi 1: jeśli zmęczy was uliczne jedzenie i nabierzecie ochoty na elegancką kolację w tajskim stylu to Na Aroon będzie idealne. Chociaż mieści się w niedużym hotelu, tutejsza kuchnia jest naprawdę charakterna i oprócz wspaniałego balansu smaków opiera się też o wyjątkowo dobrej jakości składniki. W zielonym curry znajdziecie aż trzy rodzaje bakłażana, w tom kha gai pływa wegetariański kurczak tak mięsisty, że zaczęłam wątplić w jego pochodzenie, a ryż jest najlepszego gatunku i to w kilku kolorach. Karta jest też dość obszerna, więc spróbujecie tutaj zarówno bardzo popularnych dań, jak i tych nieco mniej znanych typu num prik num, czyli bakłażany z chili; pad prik tai dum, czyli proste i wyborne tofu w czarnym pieprzu; hoi tod w wersji wege, czyli smażone grzyby podawane ze słodko – ostrym sosem, a nawet gaeng phed ped yang, czyli kaczka w sosie curry w wersji wege. Warto tutaj przyjść dla ładnego widoku, eleganckiego wnętrza, rzadziej spotykanych dań oraz doskonałej zupy tom kha. Ceny: 10 – 30 pln

Tom kha o wspaniałej równowadze smaków

Czy wszystko w przewodniku jest dla was jasne? Które potrawy ciekawią was najbardziej? Oraz czy któreś szczególnie chcielibyście zobaczyć na blogu?

XXX

Marta